28.03.2024 – Αντώνης Μποσκοΐτης, Documento
Σ΄ ένα κατάμεστο Τριανόν πραγματοποιήθηκε χθες η πρώτη επίσημη αθηναϊκή προβολή του καινούργιου ντοκιμαντέρ του Στέλιου Κούλογλου με τίτλο «142 χρόνια».
Στην αφίσα αναγράφεται ότι πρόκειται για «δικαστικό θρίλερ», στην πραγματικότητα είναι μία βαθιά πολιτική ταινία που αφορά την άδικη κράτηση στις ελληνικές φυλακές προσφύγων πολέμου, οι οποίοι βαπτίστηκαν «διακινητές» με ανύπαρκτους μάρτυρες και εντελώς «διάτρητες» διαδικασίες.
Ταυτόχρονα πρόκειται στην ουσία και για ένα πορτραίτο του ναυαγοσώστη Ιάσονα Αποστολόπουλου, του ανθρώπου που ένα tweet του Κωνσταντίνου Μπογδάνου ήταν αρκετό πριν λίγα χρόνια ώστε να ακυρώσει η Κατερίνα Σακελλαροπούλου την παρασημοφόρηση του από την Προεδρία της Δημοκρατίας. Διότι, όπως λέει ο ίδιος ο Αποστολόπουλος μέσα στο ντοκιμαντέρ, λίγο πριν την τελευταία σεκάνς, όπου παρασημοφορείται τελικά από τον Πανιώνιο, έναν ιστορικό αθλητικό σύλλογο που ξέρει από προσφυγιά, «μεγαλύτερη σημασία έχουν οι αγκαλιές των διασωθέντων συνανθρώπων μας από τις φιέστες στα προεδρικά μέγαρα».
Όλα ξεκίνησαν πριν από τρία χρόνια όταν ο Κούλογλου διάβασε ένα άρθρο στον ξένο Τύπο για τα διαβόητα pushbacks στο Αιγαίο από το ελληνικό Λιμενικό. Έκανε σκοπό του, έτσι, την ανάδειξη μιας μεγάλης ανθρωπιστικής τραγωδίας φέρνοντας στο Ευρωκοινοβούλιο την υπόθεση του Ακίφ και του Αμίρ, των δύο προσφύγων που καταδικάστηκαν πρωτόδικα σε ένα απίστευτα μεγάλο νούμερο χρόνων φυλάκισης.
Είχα την ευκαιρία να είμαι μέλος της δημοσιογραφικής αποστολής του Κούλογλου δύο φορές στη Λέσβο και άλλες δύο φορές στις Βρυξέλλες. Μαζί με ανταποκριτές ξένων ΜΜΕ στην Αθήνα, με Ευρωβουλευτές της Αριστεράς και με ακτιβιστές, παραστήκαμε στη δίκη των Αμίρ – Ακίφ, ενώ επισκεφτήκαμε και την ανοιχτή δομή του Καρά Τεπέ, όπου είδαμε εκατοντάδες ψυχές να ζουν σε άθλιες συνθήκες.
Το ντοκιμαντέρ του Κούλογλου, πράγματι, στέκεται και ως δικαστικό θρίλερ. Με οδηγό της δράσης τον ίδιο, τον Ιάσονα Αποστολόπουλο, αλλά και τους δύο ικανότατους δικηγόρους των προσφύγων, Αλέξη Γεωργούλη και Δημήτρη Χούλη, μπαίνουμε έως και στην αίθουσα του δικαστικού μεγάρου της Λέσβου, όπου με καλυμμένα τα πρόσωπα των εκπροσώπων της δικαιοσύνης, παρακολουθούμε την έκβαση της δίκης: Απανωτές αναβολές μέχρι την τελική δικαίωση των δύο φουκαράδων που επειδή οδήγησαν μια βάρκα στη μέση του πελάγους, προκειμένου να σώσουν τις ζωές ομοεθνών τους, καταδικάστηκαν ως «διακινητές».
Υπάρχει ακόμη κι η συγκλονιστική μαρτυρία του ψαρά της Λέσβου που έσωσε χιλιάδες πρόσφυγες με το καΐκι του, φτάνοντας δικαιολογημένα μέχρι την υποψηφιότητα για βράβευση με το Νόμπελ Ειρήνης: «Καλά κάνουν και βοηθούν τους πρόσφυγες από την Ουκρανία, αλλά κι αυτοί εδώ, πρόσφυγες πολέμου δεν είναι; Δεν δικαιούνται άσυλο;».
Θα σταθώ ακόμη σε μερικές άλλες σκηνές του ντοκιμαντέρ: Στο απόσπασμα της συνέντευξης του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στο αμερικανικό δίκτυο CNN, όπου όταν ερωτάται για τα pushbacks, ενώ δηλώνει πως θα επιληφθεί του θέματος, τον διαψεύδει λίγο αργότερα ο κυβερνητικός εκπρόσωπος με μια ασάφεια στο λόγο του – μία σκηνή, παρμένη από την ελληνική τηλεόραση, που χάρισε άπλετο γέλιο στους θεατές της χθεσινής προβολής.
Στη συγκινητική σκηνή, επίσης, που οι πρόσφυγες έχουν πια επιβιβαστεί στο διασωστικό πλοίο και κάνουν πάρτι με μουσικές, ερχόμενοι για πρώτη φορά σε επαφή με την ελευθερία τους, μακριά από τα βασανιστήρια και τα σκλαβοπάζαρα της Λιβύης.
Τέλος, στην εξοργιστική σκηνή με το ελληνικό λιμενικό να απωθεί με… βέργες τις βάρκες των μεταναστών, ενώ τα κύματα λυσσομανούν.
Το ντοκιμαντέρ του Κούλογλου είναι πολύτιμο και συμβάλλει στη διεθνή ενημέρωση εν είδει εκστρατείας για δίκαιες δίκες χιλιάδων καταδικασμένων προσφύγων. Αμέσως μετά την προβολή ακολούθησε συζήτηση μεταξύ του κοινού και του team Κούλογλου. Όταν, μάλιστα, ο Κούλογλου ερωτήθηκε για το πως μπορεί να προβληθεί η συγκεκριμένη δουλειά του από την ελληνική τηλεόραση, απάντησε με χιούμορ:
«Μας το ζητάνε όλα τα κανάλια και δεν ξέρουμε που να το πρωτοδώσουμε»… Η αλήθεια είναι, όμως, πως τώρα ξεκινά η διεθνή πορεία του ντοκιμαντέρ σε μεγάλα ξένα κινηματογραφικά φεστιβάλ.
Την προβολή της ταινίας στο Τριανόν παρακολούθησαν, μεταξύ άλλων, ο Ιάσονας Αποστολόπουλος, ο δικηγόρος Αλέξης Γεωργούλης, ο ανταποκριτής της Liberation Φαμπιέν Περιέ, ο Γιώργος Νταλάρας, ο Δημήτρης Μητσοτάκης, η Όλγα Μπακομάρου, η Δέσποινα Κουτσούμπα, η Νατάσσα Παπαδοπούλου – Τζαβέλλα και ένα πλήθος ακτιβιστών και δημοσιογράφων.